DiliPsot.com-Komisaun Anti Korrupsuan (KAK), liu husi Diresaun Servisu Prevensaun Sensibilizaaun (DSPS), KAK se’i buka tu’ir Funsionariu Públiku (FP), no Diretur Jerál (DJ), hirak ne’ebé utiliza Karreta Estadu (KE), bá hala’o atividade privadu no para iha uma. No tula fe’en oan ba pasiar.
Subisidiu la’o hela, sé nia sente, maibé la sente an, nia hakarak uza nafatin sasán Estadu, lori bá nia uma. Tan ne’e,”ita se’i buka tu’ir ema hirak ne’e. Ekipa Investigasaun KAK oras ne’e, daudaun la’o hela,”Adjuntu-Prevensaun no sensibilizasaun KAK Rosario Salsinha Araújo hateten, bá Jornalista hafoin remata Inspesaun iha Konservatoriu Munisípiu Dili, Tersa-feira (11/02).
Bandu
Rosario hateten, Lei bandu ona katak, FP la bele utiliza KE nian hodi privatiza fali. Lori bá han lori bá tula fe’en ho oan pasiar tu’un sa’e bá para iha sira nia uma. Ida ne’e, la bele, tu’ir loloos uza bá servisu Profisionál bá interese Estadu nian. Tanba, subsidiu la’o hela, tenke sente an hodi deklara frankamente bá Estadu hodi hapara tiha subsidiu, uza de’it transporte ho livre.
Maibé,”Lei ita hare’e atu halimar fali, tanba ema barak uza sasán tu’ir nia hakarak la sente an. La sente mo’e uza sasán hirak hanesan ne’e, bainhira kuandu bá halo manutensaun kada tinan hasa’i osan bo’ot liu,”Rosario dehan.
Nia haktu’ir, kada tinan Estadu lakon de’it osan Miliiaun bá Billiaun hodi sosa de’it karreta, la ta’u matan ema kbi’it la’ek sira. Ema hanoin atu sosa karreta luxu de’it hodi sa’e atu halo estlilu aan iha rai ida ne’e, ida ne’e, loloos la bele.
Media
Tan ne’e, nia husu, Média sira no públiku tomak, bainhira ka’er kona kargu Xefia sé de’it. Diretur sé de’it hasa’i foto ho nia Xapa Matrikula ho didi’ak hato’o bá KAK hodi halo prosesa haruka bá servisu investigasaun lori bá Tribunál.
“Ami husi KAK prontu hela hodi hala’o investigasaun lori sira bá Tribunál, ami prontu hela. Lubuk ida ami prosesa hela númeru ha’u la lembra tanba mai iha ne’e, la lori daduz, mais Kolega sira kuandu hetan balun utiliza sasán Estadu hasa’i foto haruka mai ami,”Rosario konklui.
Anterior
Antes ne’e, Prezidente-Komisaun Funsaun Públiku (P-KFP), Agostinho Letêncio de Deus hateten, subsidiu transporte ne’ebé Governu anteriór ba FP sira nune’e, la bele útiliza KE para iha uma.
Subsidiu kontinua la’o, maibé kargu Xefia sira kontinua lori KE ba uma. Ida ne’e, dezafiu dala barak ser umanu sempre akontese.
Konserteza
Agostinho klarifika, konserteza Lei kontinua ezisté mak subsidiu transporte ba FP sira kontinua la’o. Tan ne’e, husu ba hotu-hotu tantu nia Dirijente, Diretur atu utilizasaun vitura Estadu mantein nafatin ho prosedimentu hirak ne’ebé Lei haruka.
Nia dehan, iha tinan kotuk KFP hamutuk ho KAK, Providoria Diretus Humanus no Justisa (PDHJ), Inspetór Jerál Estadu (IJE), tu’un ba halo vizita kada Ministériu sira. Tan ne’e, horiseik enkontru atu hahú fila-fali fiskalizasaun.
La’ós ba Patrimóniu Estadu (PE), maibé ba lala’ok tomak inklui prezensa kada Instituisaun Inspetór Jerál Estadu (IIJE), KAK, PDHJ idak-idak se’i tu’un ba atu halo monitorizasaun ba servisu baze ba idak-idak nian.
Dezafiu
Subsidiu transporte ba FP kontinua la’o, maibé kontinua lori KE ba uma. Ida ne’e, dezafiu,”ba ita, dala barak ser umanu sempre akontese. Tan ne’e, modalidade ne’ebé ita foti tenke halo monitorizasaun bebeik. Fulan hirak ba kotuk kuaze la iha tiha monitorizasaun. Ikus mai ema hare’e la iha ona monitorizasaun hotu-hotu útiliza,”dehan Agostinho.
P-KFP, Agostinho katak, ba Jornalista hafoin partisipa toma posse ba kargu Diresaun no Xefia iha Salaun Ministeriu Solidaridade Sosial no Inkluzaun (MSSI), Caicoli, foin lalais ne’e.
Nia afirma, horiseik KFP halo ona enkontru atu kontinua halo monitorizasaun ba utilizasaun vitura Estadu.
Esperiensia
Entrentantu, fatin ketak, Peskizadór AJAR, Inocencio de Jesus Xavier hateten, intensaun ida tanba husi esperiénsia Polítika ida mosu tanba buat ruma la’o sala, tan ne’e, VIII Governu Konstituisionál hamosu Polítika foin ida hodi fó de’it subsidiu ba FP sira nune’e, evita PE nian iha fora servisu.
Bele tula família ba pasiár, bele útiliza beins ne’e, balun tula rai henek halo sira nia uma, iha Munisípiu lakohi temi.
Orgaun
Nune’e, iha semana ikus mós Orgaun Tribunál nian ema balun ne’ebé hatene Lei di’ak, depois uza fali KE ba treinu nia oan menor hanoin ida ne’e, Governu anteriór uza hodi Regulariza KE la bele para iha uma.
Kada loron Sesta-feira KE tenke para iha repartisaun kada Instituisaun ou Departamentu sira. Mais IX Governu Konstituisional tama kontinua fó KE ba sira. Entaun, subsidiu transporte la bele fó, se subsidiu ba sira KE la bele fó.
KE tenke útiliza ba operasaun servisu diária atendimentu públiku,”dehan Inocencio. Nia reforsa, la’ós KE uza ba kalan tula tu’un sa’e gasta osan.
Kontrolla
Nia argumenta, konserteza KAK ho PE sira ema ta’u iha ne’eba atu kontrolla KE, la’ós ema selu sira ba tu’ur. Entaun, ‘Bubar’ tiha, se Inspetór Estadu la halo ninia funsaun. Tanba, KAK la funsióna hare’e konaba utilidade aktu ilisitiu hirak ne’e, hasa’i, taka duké hari’i Instituisaun Estadu barak la funsióna hanesan ba gasta osan de’it.
Regulamentu
Aleinde, Vise-Diretór da-huluk Asosiasaun Hak, Antonino de Limas hateten, KAK ho PE sira nia kna’ar atu halo kontrollu ba aktu hirak ne’ebé indixiplinár. Ba aktu hirak ne’ebé kontra Regulamentu ne’ebé ba FP hotu tenke kumpre. Entaun, assuntu Regulamentu indixiplinár komete husi FP.
“Atu hare’e prátika, aktu hirak ne’e, aktu ne’ebé vióla prinsipiu boa-Governasaun ne’e. Entaun KAK, PE presiza halo konsellu hare’e assuntu ne’e. No Regulamentu ne’ebé ezisté ne’e, presiza iha investigasaun no FP hirak ne’ebé kontinua indixiplina, kontinua hala’o aktu ne’e, tenke foti medida,”haktuir Antonino.
Pratika
Nune’e, sira seluk mós la bele prátika ou kontinua foti aktu hirak ne’ebé vióla prinsipiu boa-Governasaun nian.
Ba kargu Xefia hirak ne’e, útiliza sala abuzu poder. Entaun, ha’u hanoin KAK, PDHJ ho PE presiza ta’u matan ba assuntu ida ne’e, ho didi’ak, tanba aktu ne’ebé vióla prátika prinsipiu boa-Governasaun, ne’e abuzu poder mós,”hakotu nia.(octa)
