DiliPost.Com-Iha Periodu Eleisaun Suku ba Tinan ne’e ,Kuaze Hatudu Iha Mudansa Bo’ot tebes Kompara ho Iha Periodu Hirak ba Kotuk, tanba Ho Eleisaun Suku ba Tinan ne’e Joventude Tantu feto no Mane iha Teritorio Nasional Timor Leste ,Mai Ho Komitmento no Firme Hodi Kandidatu A’an ba Xefi Suku,tanba Hakarak Atu halo Dezenvolvimentu ba Povu no Nasaun Hahu Husi Baze.
Husi Hirak ne’e hotu mak Joventude ho Naran Kompleto Januário Crae Martins Idade 25, Oan husi Aman Miguel Martins no Inan Gabriela Alves Correia, husi Aldeia Fatubesilolo, Suku Ulmera, Postu Bazartete Munisipiu Likisa,Deside Kandidatu A’an ba Lideransa Lokal iha Suku Ulmera Munisipiu Likisa.
“Hau rasik hakarak kandidatu ba xefi suku, tanba hau rasik observa direita kona ba situasaun no kondisaun moris komunidade ulmera nian, seidauk iha mudansa ida diak ba povu. Tanba ne’e hau hakarak kandidatu ba xefi suku hodi muda hotu sistema sira ne’ebe mak esplora povu nia direitu tomak.”Imforma Kandidatu ne’e Ba DiliPost.Via WhatsAp Sabadu ne’e (14/10).
Januaro Haktuir Liuhosi motivu barak mak inspira Nia Hakarak Kandidatu ba xefi suku, tanba Mai ho hau nia moto hatete katak “Serví ho fuan Roman Ba suku Ulmera”. Liuhosi moto ida nee bele inspira nia no motivu tebes hodi kandidatu xefi suku periodu 2023-2030.
Kona Ba Preparasaun Kandidatu ne’e Atu hasoru Eleisaun Suku ne’ebe sei Akontese Iha Loron 28 fulan Outubro ne’e, Januario Hatete Dadaun ne’e nai Parte halo Aproximasaun diak tebes ho Komunidade sira hodi Bele Fo Konfiansa.
Kandidatu ne’e dehan, Hau nia preparasaun masimu ona ba hau nia kandidatura, no hau sei la duvida bainhira povu sira fo fiar mai hau , no sei halo mudansa ida ba suku ulmera.
“Hau nia aproximasaun ba komunidade sira iha suku ulmera, hau sempre hakbesik ba komunidade sira, hodi koalia ba sira, no hau mos hakarak muda ema nia karakter sira, hodi sai ema maduru no respeita ho responsabilidade moral iha sosiedade.” Januario Dehan.
Kandidatu Xefi Suku Ulmera garante katak, Povu Sei fo konfiansa no Fiar A’an katak sei hetan hosi povu 100% ba nia kandidatura.
“Hau apela ba hau nia povu sira ulmera, konfiansa nebe imi fo, sai hanesan responsabilidade ida ba hau hodi bele tutur, tutur labele leba, nunee imi nia konfiansa sei la nabeen iha hau nia mandatu.” Nia Garante.
Kandidatu Xefi Suku Ulmera ,Mai ho Nivel Estudu husi Univercidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) husi Fakuldade Filosofia e Ciências Humanas, ne’ebe Mai ho nia Motto “Serví ho Fuan Roman Ba Suku Ulmera”
Misaun:
“Hosi Fuan ba Fuan Serví ho Fuan ba Lian Laek sira iha Suku Ulmera”
Vizaun“
Tane aas Dezenvolvimentu Sustentabilidade Iha Suku Ulmera”
PLANU REALISTÍKU:
Kria grupu kooperativa ba juventude nível Aldeia : Juventude no Família mak abut ba kooperativa sira iha Aldeia no papel Xefe Suku nian maka tulun no koopera ho Governu sentral no Minísteriu ne’ebé kaer knaar importante sira atu bele tau matan hodi hamoris no haburas kreatividade.
Kbi’it laek nia oan sira bele asesu ba bolsa estudu : Kbi’it laek nia oan sira, tenke simu direitu atu asesu nível ensinu superior iha universidade ne’ebé de’it, liu hosi tulun Fundu Dezenvolvimentu Capital Humano (FDCH) inklui asesu ba bolsa de Mãe, ne’ebé Ministeriu Solidariedade Sosial no Inkluzaun.
Reforsa setór Agrikultura iha área
Hortikultura : Atu hamoris kreatividade Juventude no Família hirak ne’ebé iha espiritu ba atividades hortikultura nian mak dalan úniku atu solusiona moris di’ak iha Aldeia no Suku liu hosi kria grupu oioin hanesan kuda modo, hakiak ikan, hakiak manu inklui instalasaun bee mos iha Aldeia no Suku.
Reforsa servisu iha setór turizmu komunitáriu no fó oportunidade ba Juventude sira: Ulmera nu’udar fatin ne’ebé nakonu ho fatin turistiku, atu hamoris espiritu ida ne’e Juventude maka ajente transformador no tenke sai matadalan atu valoriza no dignifika área pontensial turismu nian hodi tulun sira-nia an no Suku rasik hanesan meius atu reduz dezempregu iha Suku.
Reforsa servisu Agrária no rekoñese direitu ba komunidade: Atu rekoñese na’in ba rai, ida ne’e papel autorizade lokal nian no servisu ida ne’e tenke metin no forsa iha (Paz, Lia-loos tuir regulamentu Estadu RDTL nian no regulamentu tradisional), ne’ebé tuir kultura ka lisan idaidak nia regras sagradu.
Kooperasaun entre suku ho kompañia Lokál, Nasionál no Internasionál: Rain-na’in mak alvu ba servisu saida de’it iha Aldeia no Suku tan ne’e, Kompañia Lokal, Nasional no Internasional, ne’ebé hakarak halo investimentu iha Suku tenke juventude mak sai na’in no traballador no autoridade sei hola desizaun bazeia juventude ninia rekomendasaun iha servisu ne’ebé tuir ninia area méritu no servisu professional sira tanba ida ne’e povu nia direita komun.
Formasaun ba konsellu Suku, foin sa’e no juventude no haburas kooperasaun ho parte hotu-hotu: konsellu Suku sira, sei hetan formasaun tuir ornograma servisu nian kada mensal ne’ebé sei fasilita hosi profesionais hirak ne’ebé autoridade mak sei toma desizaun hodi koopera tuir durasaun tempu.
Formasaun professional sira seluk, autoridade mak sei kria no servisu hamutuk ho juventude intelektual sira maka prepara iha lideransa, língua, filozofia no administrasaun nian bazeia ba kontestu aktual komunidade nian.
Kria atividade desportu komunitáriu iha suku: Aividade desportu hanesan meius ida atu hakesi no unifika juventude sira hodi demostra sira-nia talentu iha Suku no atividade ne’e sei realiza tuir kalendáriu nasional sira ne’ebé autoridade mak sei koopera hodi realiza iha Suku.
Atividade selebrasaun loron Juventude (Youth Tour): Youth Tour sei fó biban ba juventude potensial sira mak sei organiza tuir nível aldeia hodi hametin lasu amizade no Munípisiu seluk atu sai sasukat ba jerasaun ida ne’ebé hatene, komprende no inspira juventude seluk atu banati tuir natreza unidade Suku nian.
Jestaun Ambiente (Ulmera Limpu): Ulmera Limpu hanesan esperansa komunide hot-hotu nian no atividade ida ne’e hanorin jerasaun foun sira atu labele soe foer iha kualker fatin maibé tenke halo jestaun lixu ida ne’ebé seguru no garante ijiene ba moris povu nian nune’e; tenke limpeza tuir aldeia no hamoos Suku kada semana atu komunidade bele asegura hosi moras oioin.
Atividade Relijiozu: Autoridade no Juventude Suku nian fiar tenke hakesi ho servisu uma kreda nian tanba liu hosi atividade religiozu, forma uma sai ema atu hatene respeitu, dixiplina no organizadu tuir dalan loos hodi fó agradese ba buat hot-hotu ne’ebé forma ema ho modelu fiar-na’in ida ba servi Maromak, Natureza ho grasa.
Tuir kriteria ne’ebe fo sai hosi STAE katak kandidatura ida atu kandidatu tenke iha apoiante nee 1% signifika apoiante tenke to 25 pesoas, tanba nee apoiantes nebe fo apoiu ba kandidatu ne’e liuhosi 1% ,tanba ne’e Nia garante apoiante sira sei Fo Konfiansa.
Suku Ulmera Total aldeia sia No total kandidatura ne’ebe atu Kompete iha Eleisaun Suku hamutuk nain Hitu ne’ebe mane hotu.Suku Ulmera iha Total populasaun ka eleitores iha suku hamutuk 2. 400 Resin.
Reportazem: Javelino Da Silva